قانون 180 درجه یا خط فرضی خطی راهنما و فرضی در مباحث عکاسی و فیلمبرداری و تدوین فیلم که بر اساس آن باید روابط چپ و راست دو شخصیت در یک صحنه حفظ شود تا بیننده از نظری بصری و در فهم درست موقعیت و حرکت دچار اشتباه نشود به طور کلی میتوان گفت قاعدهای است كه براي حفظ تداوم جهت و زواياي دوربين با توجه به مکان و عملکرد بازیگران، کشیده شده و دوربین باید در یک سوی این خط قرار بگیرد و نباید این خط ، توسط دوربین شکسته شود.اگر در هنگام فیلم برداری این قانون رعایت نشود درهنگام تدوین تداوم سکانس ها از دست می رود و بیننده دچار سردرگمی میشود.
قانون 180 درجه در عکاسی
قانون 180 درجه یکی از مهم ترین مفاهیمی است که باید هنگام عکاسی عکس فهمید. به عبارت ساده، اگر این قانون را رعایت نکنید، عکس شما نامتعادل و غیرحرفه ای به نظر می رسد. قانون 180 درجه یک مفهوم اساسی در ترکیب بندی است. درک و به کار بردن قانون 180 درجه بسیار مهم است، در غیر این صورت ممکن است با ترکیب بندی نامناسبی روبرو شوید.
قانون 180 درجه یک دستورالعمل عکاسی است که برای چندین دهه وجود داشته است. این قانون بیان میکند که اگر از شخصی عکس میگیرید، آن شخص باید رو به دوربین باشد. یا حداقل به آن پشت کنند.
در عکاسی، این قانون بیان میکند که اگر میخواهید چهره فرد در فوکوس باشد، هنگام عکاسی از سمت چپ باید تقریباً به دوربین نگاه کند.
اگر فردی به سمت راست خود رو به رو شود، تار به نظر می رسد و همچنین می تواند او را خسته یا عصبانی به نظر برساند.
همچنین این قانون می گوید که هنگام عکاسی از یک شخص یا شی باید در یک طرف کادر قرار داده شود و پشتش به لبه دیگر کادر باشد.
قانون 180 درجه در فیلم برداری
قانون 180 درجه یک تکنیک سینمایی است که یک محور عمل را در جلو و پشت دوربین ایجاد می کند.
این قانون یک دستورالعمل اساسی برای ساخت فیلم است که مشخص می کند دوربین هرگز نباید از طرف مقابل خط ایجاد شده توسط سوژه عبور کند.
شکستن این قانون می تواند مخاطب را سردرگم کند، به خصوص اگر از شکسته شدن آن آگاه نباشد.
رعایت نکردن خط فرضی و شکستن آن، موجب میشود که، وقتی چند نما از چند فاصله یا زاویه مختلف به هم پیوند می خورند، در دید بیننده اخلال ایجاد شود؛ برای مثال وقتی از دو نفری که روبه روی هم هستند و به هم نگاه میکنند یا در حال گفتگو با یکدیگر هستند، دو نما گرفته شود و در گرفتن این دو نما خط فرضی توسط دوربین شکسته شود، به نظر می رسد هر یک از آنها به یک سوی دیگر نگاه میکنند و با یکدیگر گفتگو نمیکنند، همچنین شکستن خط فرضی در حالتی که سوژه در حال حرکت است، موجب میشود در دو نمای پی در پی از آن سوژه، حرکت در نمای دوم معکوس یا در جهتی دیگر از نمای اول به نظر برسد.
رعایت خط فرضی در صحنههایی که تعداد شخصیتها در آن زیاد است، برای مثال چند نفر در حال تعامل و گفتگو با هم هستند دشوار است. در این حالت کارگردان جزئیات هر نما و محل قرار گرفتن دوربین را به منشی صحنه می گوید، که دقیقاً بنویسد، تا در هنگام فیلم برداری از نمای بعدی، ناخواسته خط فرضی را نشکند.
نکاتی درباره قانون 180 درجه
- در حالتی که تنها یک شخصیت در صحنه وجود دارد، خط فرضی جهت نگاه او است.
- حتی اگر سرش به سمت دیگری بچرخد و جهت نگاهش عوض شود، خط فرضی همان جهت نگاه اوست.
- در صورتی که سوژهای غیر از شخصیت در صحنه باشد، برای مثال یک ماشین که حرکت میکند، خط فرضی جهت حرکت آن سوژه است.
- در حالتی که دو سوژه در صحنه وجود دارد که یا روبه روی هم هستند یا پهلوی هم، برای مثال دو شخصیت که با هم گفتگو میکنند، یا دو شخصیت که در کنار هم در صندلی جلوی یک ماشین نشستهاند، خط فرضی خط واصل بین آنهاست.
- در حالتی که بیش از دو شخصیت در صحنه داریم، برای گرفتن هر نما از دو به دوی آنها، یک خط فرضی بین آن دو که همان خط واصل بین آنهاست رسم میشود.
- در حالتی که یک نفر یا دو نفر، یا بیشتر ( در یک قاب ) طرف گفتگوی یک نفر یا دو نفر، یا بیشتر ( در یک قاب دیگر ) قرار میگیرد، باز خط فرضی خط واصل بین آن یک نفر یا دو نفر یا … با آن یک نفر یا دو نفر یا … است.
- در همه این موارد، برای گرفتن چند نما از یک صحنه، باید دوربین همواره در یک جهت خط فرضی، یعنی همان جهتی که در نمای اول دوربین قرار داشته قرار بگیرد، زیرا در غیر این صورت خط فرضی شکسته شده و در تصویر اخلال ایجاد میشود.
- در صورت نیاز میتوان از روی خط فرضی عبور کرد، به شرط آنکه بین پلان اول و دوم پیوستگی و تداوم وجود داشته باشد، به این معنی که در حین فیلم برداری بدون قطع دوربین و قطع نما از روی خط فرضی عبور کرده و به طرف دیگر آن برویم. در این حالت چون تماشاگر در حین شکسته شدن خط فرضی با فیلم بردار همراه بوده اخلالی در تصویر حس نمیکند.
چگونه از خط فرضی عبور کنیم و قانون 180 درجه را بشکنیم؟
1_استفاده از تراولینگ دوربین : یعنی دوربین بر روی ریل و با حرکت بدون کات (قطع) از خط فرضی بگذرد و دور کاراکتر بچرخد.
2- استفاده از نمای خنثی :(Hed on) :استفاده از نمای خنثی اگر طولانی باشد ، تماشاچی فراموش می کند که خط فرضی کجا بوده است ودر اینجا می توان خط فرضی راشکست.
– کات اوی (cat away): که شامل استفاده از 1-اینسرت: که در آن وحدت مکانی وجود داشته باشد و شئ مورد نظر قبلا و در نمای قبلی وجود داشته باشد. ( اینسرت یعنی نمای درشت از شئ بی جان ) 2- استفاده از اینتر کات یا کات واسطه به منظور ایجاد تداوم و گذشت زمان، مانند مرور خاطرات و بازگشت به گذشته( فلاش بک ) و استفاده از نمای ابژکتیو (دید دوربین )
4- استفاده از نمای دید بازیگر: نمونه عینی آن را شاید بارها دیده باشید مانند دو کاراکتر که در یک ماشین نشسته اند و از دید بازیگر ها می بینیم که جهت ها عوض می شوند در حالی که این نقطه دید بازیگر است و برای تماشاچی قابل قبول می باشد.
5- استفاده از نمای شوک آور : بادلیل منطقی مانند هرج و مرج ، خودکشی و اتفاق مهمی که در صحنه روی می دهد ، می توان خط فرضی را شکست.