درک اثرات انواع مختلف حرکات صحیح دوربین در فیلمبرداری برای هر فیلمساز ضروری است. این محتوای آموزش رایگان فیلمبرداری نه تنها شما را به فیلمبرداران یا کارگردانان بهتری تبدیل می کنه، بلکه داستان نویسان بهتری نیز خواهی شد.
قبل از اینکه نگاهی به لیست کامل انواع حرکات صحیح دوربین در فیلمبرداری بیندازیم، اجازه دهید ابتدا نگاهی به تعریف حرکت دوربین بیندازیم. این به ما کمک می کند که چرایی استفاده فیلمسازان از آنها را بهتر درک کنیم.
حرکت دوربین یک تکنیک فیلمسازی است که باعث تغییر در کادر یا پرسپکتیو می شود. حرکت دوربین به سینماگران و کارگردانان این امکان را می دهد که بدون برش، دید مخاطب را تغییر دهند. انواع خاصی از حرکات دوربین در فیلم نیز می تواند تأثیر روانی و عاطفی بر روی مخاطب ایجاد کند. از این افکت‌ها می‌توان برای جذاب‌تر ساختن فیلم استفاده کرد.
اولین مورد از 9 حرکت صحیح دوربین در فیلمبرداری، پلان ثابت یا Fix است.در این حالت دوربین اصلاً حرکت ندارد. این کار با قفل کردن دوربین در یک موقعیت ثابت معمولاً با سه پایه به دست می آید و این باعث می شود که حواس بیننده پرت نشود.
این نوع تصویربرداری یکی از بهترین حرکات دوربین برای دیالوگ ، ترکیب بندی دقیق یا نمایش عملکرد بازیگران می باشد.
پَن (Pan) حرکتی بر محور ثابت است که در آن دوربین را هم تراز با بازیگر یا صحنه مورد نظر به دو سمت چپ یا راست حرکت میکند، این حرکت باید توسط فیلمبردار به نرمی و بر روی سه پایه انجام شود، این نوع حرکت دوربین در سینما برای دنبال کردن سوژه، نمایش فاصله میان دو شی و یا برای نمایش چشم انداز‌های وسیع، مانند یک دشت و یا شهر مورد استفاده قرار می گیرد.
البته باید به این نکته اشاره کرد که همیشه با تصویری ثابت آغاز کرده و پس از عملی کردن تکنیک Pan، سکانس را با شاتی ثابت دیگری به پایان برسانید.
خود حرکت پن به چهار نوع دسته بندی می شود :
پن مروری: یعنی دوربین از نقطه ای شروع به حرکت کند و با سرعت ثابت به حرکت ادامه دهد و در نطقه پایانی ثابت شود این حرکت برای آشنایی بیننده با محیط کاربرد دارد مثل مرور کردن نمای ساختمان های یک شهر .
پن تعقیبی: در این حرکت سوژه به هر طرفی حرکت کند دوربین آن را همراهی و تعقیب خواهد کرد .
پن کنکاشی: در پن کنکاشی هر اتفاقی که برای بیننده مهم تر است دنبال میشود . مثلا در فوتبال توپ دنبال می شود ولی اگر خطایی اتفاق افتاد دوربین توپ را رها کرده روی بازیکن نگه می دارد و زمانی که داور سر برسد تصویر از بازیکن به داور منتقل می شود و به همین صورت…
سویچ پن: دوربین بین دو سوژه با سرعت پن را انجام می دهد به طوری که فاصله بین دو سوژه به خاطر سرعت دوربین محو و نا مشخص می شود مثل زمانی که بخواهیم از گفتگوی دو نفر با یک دوربین تصویر بگیریم .
سومین اصطلاحی که در حرکت دوربین می‌توان معرفی کرد اصطلاح تیلت (Tilit) است که بدون تغییر در موقعیت دوربین آن را به بالا و پایین حرکت می دهیم، در این روش ما با استفاده از حرکت دوربین سوژه یا بازیگر را دنبال می کنیم. به عنوان مثال، یک حرکت عمودی آهسته در امتداد برجی بزرگ، که پایدار بودن آن را به خوبی القا کنیم.
همیشه با تصویری ثابت آغاز کرده و پس از عملی کردن تکنیک تیلت، سکانس را با شاتی ثابت نیز به پایان برسانید.
همان طور که از اسمش مشخص است ترکیب دو حرکتPAN و TILT به صورت همزمان است و دوربین حول یک محور ثابت یک حرکت چپ یا راست نرمی را به صورت یک منحنی از بالا به پایین ویا بالعکس را طی می کند.
در این حرکت دوربین روی ریل حرکت می کند و به طرف جلو یا عقب حرکت می کند این حرکت را را دالی یا تراک می گویند.حرکت دوربین روی آن باید یکنواخت ونرم باشد.
در دالی، دوربین روی پایه و ریل‌های مختلف سوار شده به سمت سوژه حرکت میکند که به dolly in معروف است یا از آن فاصله می‌گیرد که dolly out می‌نامند.
در این تکنیک برای دنبال کردن سوژه‌ای با حرکت نرم و ایجاد پرسپکتیوی مناسب از صندلی چرخ‌دار یا ریل استفاده می شود اما امکان استفاده از مواردی خلاقانه‌تر مانند اسکیت بورد نیز وجود دارد.
حرکت دالی به مخاطب کمک می کند احساس کند که در کنار صحنه حرکت می کند.
عمل ﺯﻭﻡ کردن روی سوژه ﺧﻴﻠﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺍﻟﯽ است ﺍﻣﺎ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻇﺎﻫﺮﯼ، ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺎﺛﻴﺮﺍﺕ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
1. در زوم اجسام بکگراند و Forgraund به یک اندازه کوچک و بزرگ می شوند اما در دالی متفاوت است .
2. وقتی بزرگنمایی یا کوچکنمایی می کنید، به نظر می رسد که سوژه به سمت بیننده حرکت می کند یا از آن دور می شود. برعکس، هنگامی که شما dolly in یا dolly out می‌کنید، به نظر می‌رسد بیننده به سمت سوژه یا از آن دور میشود.
3. دالی اندازه سوژه را در کادر ثابت نگه می دارد در حالی که پرسپکتیو پس زمینه به شدت تغییر می کند.
لازم به ذکر است که در برخی فیلم‌ها، کارگردان ترجیح می‌دهد که تکنیک dolly Out را با Zoom in ترکیب کند. در این صورت هنگام دور شدن دوربین، روی فرد زوم میشود و اندازه سوژه ثابت باقی می‌ماند؛ در حالیکه پس زمینه در حال تغییر و کوچک شدن است. انجام ماهرانه این حرکت سخت است اما در صورت عملی شدن، حس تنش، استرس و سرگیجه را به بهترین شکل منتقل میکند.این حرکت پرسپکتیو طبیعی دارد واز زیبایی خاصی برخوردار است.هنگام انجام این حرکت باید توسط دستیار فیلمبردار به طور مرتب تنظیم فاصله انجام گیرد.
تراکینگ به حرکت دوربین به صورت افقی در یک خط مستقیم گفته میشود که اغلب بر روی یک سطح صاف یا ریل‌های مخصوص انجام میشود. این تکنیک برای دنبال کردن سوژه‌های در حال حرکت، ایجاد حس حرکت روان و پیوسته و یا نمایش محیط‌های بزرگ به کار می‌رود برای مثال: یک صحنه که در آن دوربین شخصیت اصلی را که در حال قدم زدن است، دنبال میکند.
تراولینگ به حرکت دوربین در مسیرهای پیچیده‌تر و غیرخطی اشاره دارد که ممکن است شامل تغییرات ارتفاع، چرخش‌ها و حرکت‌های ترکیبی باشد. این تکنیک برای ایجاد حس واقع‌گرایانه‌تر و غنی‌تر از فضا و محیط، افزایش عمق میدان دید و افزودن پویایی بیشتر به صحنه استفاده میشود.
این حرکت یکی دیگر ازحرکات فنی وپیچیده دوربین می باشد که درآن دوربین برای تعقیب موضوع درحال حرکت به همراه او حرکت می کند.گاهی حرکت دوربین وسوژه موازی است وگاهی از هم دور یا به هم نزدیک می شوندمثلأ ازیک نمای لانگ شات به نمای مدیوم کلوز آپ می رسد و یا برعکس.
حرکت کرین و بوم یکی از جذاب ترین نما را در بین حرکت دوربین در سینما است. تکنیک بوم به تغییر ارتفاع دوربین ازبالا به پایین یا پایین به بالا بوم گفته می شود، این نما به نمای چشم یک پرنده مشهور است و دوربین از سمت بالا به پایین حرکت میکند. کارگردان‌های سینما از این تکنیک برای سکانس‌های که جمعیت زیادی وجود داره استفاده می‌کنند. که به وسیله جرثقیل خاصی به نام کرین در استودیو تلویزیونی انجام می گیرد.این حرکت برای معطوف کردن توجه از نقطه ای به نقاط دیگر ویا منحرف کردن توجه بینندگان ورفتن به موضوعات دیگر استفاده می شود.
حرکت قوسی یا آرک حرکت دوربین به صورت دایره ای انجام می گیرد، به این صورت که دوربین با صورت دایره ای به دور هدف مورد نظر می چرخد. این روش مزایای فراوانی دارد و با استفاده از آن می توان ترکیب بندی را اصلاح کرد. مثلا اگر شی یا فردی در مسیر چیز دیگری در صحنه با این کار زاویه دید عوض شده و می توان ترکیب بهتری از صحنه را مشاهده کرد. همچنین می توان هدف مورد نظر در تصویر برداری را از نقطه متفاوتی مشاهده کرد. یعنی می توان زوایای دید متعددی از یک موضوع خلق کرد.
حرکت رول ( Roll ) یک حرکت چرخشی دوربین است. رول ها می توانند گیج کننده و غیر طبیعی باشند. به همین دلیل فیلمسازان از آن برای منحرف کردن مخاطب یا ایجاد ناراحتی استفاده می کنند. اثر خاص این حرکت آن را به یک حرکت بسیار عمدی دوربین تبدیل می کند که فقط زمانی باید استفاده شود که بخواهیم ناراحتی را در مخاطب ایجاد کنیم.
ﺍﻳﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﺁﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎﯼ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎﯼ ﮔﺰﺍﺭﺷﯽ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﯼ ﺧﺒﺮﯼ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ و ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎﯼ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺍﺩﻥ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﻳﺎ نمای POV ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ. ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﯼ ﺑﺎ ﺩﻭﺭﺑﻴﻦ ﺭﻭﯼ ﺩﺳﺖ، ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﺯﻳﺎﺩ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺟﺰ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺿﺮﻭﺭﯼ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﮐﺮﺩ.ﺣﺮﮐﺖ ﺭﻭﯼ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﻤﺎﻡ ﺣﺮﮐﺎﺕ ﺩﻭﺭﺑﻴﻦ ﺭﻭﯼ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﻭ ﻳﺎ ﮐﺮﻳﻦ ﻭ ﺩﺍﻟﯽ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ.
1- برای حرکت دوربین علتی باید وجودداشته باشد وگرنه حرکت دوربین بی معنی جلوه می کند.
2- همیشه اول سوژه حرکت میکند سپس دوربین حرکت می‌کندودر انتهای حرکت اول دوربین متوقف میشود سپس سوژه.
3- قبل از آغاز حرکت دوربین یک یا چندبار حرکت را تمرین کنید سپس اقدام به فیلمبرداری و حرکت کنید.
4- قبل از حرکت دوربین ابتدا ، وسط وانتهای حرکت را مشخص کنید وفاصله ها را تنظیم وعلامت گذاری کنید سپس فیلمبرداری را شروع کنید وبه دستیارتان بسپارید که فوکوس را به موقع تنظیم کند.
5- حرکت دوربین در لنز تله سریعتر از لنز واید دیده می شود بنابر این باید در انجام حرکت به این موضوع توجه کنید و در هنگام فیلمبرداری با لنز تله آرام و نرم حرکت کنید.
6- درهنگام انجام حرکت تراولینگ یا دالی برای کاهش تکانهای دوربین از لنز واید استفاده کنید.
7- برای دوربین همیشه تکیه گاه مطمئنی ایجاد کنید.اگر روی سه پایه است آن را محکم ببندید و اگر روی دست فیلمبرداری می کنید آن را به طرز صحیح ومحکم بگیرید.
