قانون ۱۸۰ درجه یا همون خط فرضی، یه قانون تو عکاسی و فیلمبرداریه که خیلی کمک می‌کنه تا بیننده بتونه بهتر بفهمه چی به چیه. این خط فرضی بین دو شخصیت در یه صحنه قرار می‌گیره و بهت میگه که دوربین باید تو یه سمت این خط باشه. اینجوری روابط چپ و راست دو شخصیت حفظ میشه و بیننده گیج نمی‌شه. اگه دوربین این خط رو بشکنه و بره اون سمت، توی تدوین، تداوم سکانس‌ها به هم می‌ریزه و بیننده گیج میشه که کی به کیه و کجا به کجاست. خلاصه، رعایت این قانون خیلی مهمه تا داستان به درستی روایت بشه.
قانون 180 درجه یا خط فرضی در سینما چیست؟
اگه خط فرضی رو رعایت نکنی و دوربین این خط رو بشکنه، وقتی چند نما از زاویه‌های مختلف به هم وصل می‌شن، ممکنه تو دید بیننده اختلال ایجاد بشه. مثلا فرض کن دو نفر روبه‌روی هم نشستن و دارن با هم حرف می‌زنن. اگه دوربین خط فرضی بینشون رو بشکنه، توی تصویر ممکنه اینجوری به نظر بیاد که هر کدوم دارن به یه طرف دیگه نگاه می‌کنن و انگار با هم حرف نمی‌زنن. یا وقتی یه سوژه در حال حرکته و خط فرضی رو بشکنی، تو دو نمای پشت‌سر‌هم، ممکنه حرکتش تو نمای دوم برعکس یا به یه سمت دیگه به نظر بیاد. این چیزا باعث میشه که بیننده گیج بشه و نتونه درست بفهمه چی داره اتفاق می‌افته.
امروز یکم بیشتر آموزش ببین 🙂 👈 9 حرکت صحیح دوربین در فیلمبرداری
چگونه از خط فرضی عبور کنیم و قانون 180 درجه را بشکنیم؟
گاهی وقت‌ها می‌خوای قانون 180 درجه رو بشکنی و از خط فرضی رد بشی. برای این کار می‌تونی از چند تا روش استفاده کنی:
✅ استفاده از تراولینگ دوربین: اگه دوربین رو بدون کات حرکت بدی و دور کاراکتر بچرخونی، می‌تونی از خط فرضی رد بشی بدون اینکه بیننده گیج بشه.
✅ استفاده از نمای خنثی (Head on): وقتی از نمای خنثی استفاده می‌کنی و این نما رو طولانی نگه می‌داری، تماشاچی کم‌کم فراموش می‌کنه که خط فرضی کجا بوده. اینجاست که می‌تونی راحت از اون خط عبور کنی.
✅ استفاده از کات اوی (Cutaway): این شامل دو روش میشه:
- اینسرت: می‌تونی یه نمای بسته از یه شئ بی‌جان که قبلاً توی نما بوده بگیری. این باعث میشه که خط فرضی تو ذهن تماشاچی جابه‌جا بشه.
- اینترکات: می‌تونی با استفاده از یه نمای واسطه، مثل مرور خاطرات (فلاش‌بک)، تداوم صحنه رو حفظ کنی و خط فرضی رو بشکنی.
✅ استفاده از نمای شوک‌آور: وقتی یه اتفاق مهم یا شوک‌آور تو صحنه می‌افته، مثل هرج و مرج یا خودکشی، می‌تونی با دلیل منطقی خط فرضی رو بشکنی و این به بیننده هم قابل قبول میاد.
✅ استفاده از نمای POV: مثلاً دو نفر تو ماشین نشستن و دوربین از دید اونا نشون می‌ده که جهت‌ها عوض می‌شن. این تو ذهن تماشاچی منطقی به نظر می‌رسه و می‌تونی خط فرضی رو بشکنی.
نکاتی درباره قانون 180 درجه
🔸 خط فرضی و یک شخصیت: وقتی تنها یک شخصیت در صحنه است، خط فرضی همون جاییه که شخصیت بهش نگاه می‌کنه. حتی اگه سرش رو به سمت دیگه‌ای بچرخونه یا جهت نگاهش عوض بشه، خط فرضی همون جهت نگاه قبلیشه.
🔸 خط فرضی و سوژه‌های غیر انسانی: اگه تو صحنه یه سوژه غیر انسانی مثل یه ماشین در حال حرکت باشه، خط فرضی جهت حرکت اون سوژه است.
🔸 دو شخصیت در صحنه: وقتی دو شخصیت تو صحنه هستن که یا روبه‌روی هم ایستادن یا پهلوی هم نشستن (مثل دو نفر که با هم صحبت می‌کنن یا دو نفر که کنار هم در صندلی جلوی ماشین نشستن)، خط فرضی همون خط واصل بین اون دو نفره.
🔸 بیش از دو شخصیت: اگه بیش از دو شخصیت تو صحنه هستن، برای گرفتن هر نما از دو به دوی اونها، یه خط فرضی بین هر دو شخصیت که همون خط واصل بین اون دو نفره، رسم میشه.
🔸 چند نفر در قاب‌های مختلف: وقتی یک یا دو نفر در یک قاب طرف گفتگوی یک یا دو نفر در قاب دیگه قرار دارن، خط فرضی خط واصل بین اون یک یا دو نفر با طرف گفتگوی اونهاست.
🔸 حفظ جهت دوربین: برای گرفتن چند نما از یک صحنه، دوربین همیشه باید در همون سمت خط فرضی که در نمای اول بوده، قرار بگیره. در غیر این صورت، خط فرضی شکسته میشه و تصویر دچار اخلال میشه.
🔸 عبور از روی خط فرضی: اگه لازم باشه از روی خط فرضی عبور کنی، باید بین پلان اول و دوم پیوستگی و تداوم وجود داشته باشه. یعنی دوربین بدون قطع، از روی خط فرضی عبور کنه و به طرف دیگه بره. تو این حالت، چون تماشاچی با فیلمبردار همراه بوده، اخلالی در تصویر حس نمی‌کنه.
